Freelance Opticien gevonden? Slim! Maar pas op voor schijnzelfstandigheid

Een freelance opticien inhuren kan een uitstekende manier zijn om al het werk gedaan te krijgen in je optiekzaak. Maar pas op. Een freelance opticien is een zelfstandige en geen eigen personeelslid. Opletten dus dat je niet in de valkuil trapt van schijnzelfstandigheid. Het zou je zuur kunnen opbreken.

Wat is schijnzelfstandigheid?

Een zelfstandige mag niet onder gezag werken. Van zodra er sprake kan zijn van een hiërarchische relatie tussen een zelfstandige en de opdrachtgever, bestaat het risico op schijnzelfstandigheid.

Schijnzelfstandigen zijn werknemers die het statuut van een zelfstandige hebben, hoewel ze in werkelijkheid een beroepsactiviteit uitoefenen onder het gezag van een werkgever. Vanwege die gezagsrelatie zouden zij normaal gezien in loondienst dienen zijn.

Een freelance opticien is vrij om zijn arbeid te organiseren op de manier die zij/hij verkiest. Ga je samenwerken met een freelance opticien, moet je haar/hem ook echt als zelfstandige behandelen. Doe je dat niet, dan riskeer je dat de overeenkomst wordt aanzien als schijnzelfstandigheid.

En schijnzelfstandigheid is een vorm van sociale fraude.

Criteria Schijnzelfstandigheid?

4 criteria zijn in de arbeidsrelatiewet vastgelegd waaraan een echte zelfstandige dient te voldoen:

De wil om als zelfstandige te werken.
De vrijheid van werk.
De vrijheid van je werktijd.
Hiërarchische controle.

Is 1 van deze 4 criteria niet in orde, dan kan er sprake zijn van schijnzelfstandigheid.

De wil om als zelfstandige te werken

Jij en de freelancer kiezen vrij voor een bepaald statuut. In dit geval één van zelfstandige samenwerking. De sociale inspectie gaat er dan ook vanuit dat jullie goed genoeg het verschil kennen tussen een statuut als werknemer en dat als zelfstandige.

Best dat je dit kan aantonen aan de hand van een overeenkomst waarin duidelijk wordt opgenomen dat het een overeenkomst is tussen twee zelfstandigen (jij en de freelancer). Beschik je niet over een overeenkomst? Dan kan je hieronder de modelovereenkomst downloaden van Unizo. Zo heb je al een vertrekbasis.

Vrije organisatie van je werk

Een zelfstandige is vrij om zelf te bepalen hoe zij/hij zijn werk organiseert. Jij als opdrachtgever mag wel richtlijnen geven, maar je mag niet bevelen om een opdracht op een welbepaalde manier uit te voeren.

Opgelet: Als er algemene onderrichtingen, verplichtingen en richtlijnen zijn, die het gevolg zijn van de aard van de uitgeoefende activiteit of nodig om een vastgesteld resultaat te verwezenlijken, wil dit niet zeggen dat dit aanzien wordt als de aanwezigheid van gezag.

De vrijheid van je werktijd

Een zelfstandige is vrij om te bepalen wanneer het werk wordt uitgevoerd en hoeft niet aanwezig te zijn volgens een werktijdregeling die in de onderneming is vastgelegd. Verder is hij vrij om te bepalen welk werk hij aanneemt en welk niet.

Opgelet: Het is geen probleem om met de freelancer af te spreken dat hij zijn werk komt doen op bepaalde dagen die je samen afspreekt en tijdens de uren dat je winkel open is.

Wat echter zeker niet mag bijvoorbeeld:

Freelancer kan niet vrij zijn verlof- en vakantiedagen bepalen.
Freelancer verplichten om afwezigheden te verantwoorden.
Freelancer mag enkel bij jou werken.

Hiërarchische controle

De freelance opticien mag niet gecontroleerd worden door de opdrachtgever. Jij, als opdrachtgever, mag wel een controle uitoefenen op de geleverde prestaties, maar je mag hierin niet verwijzen naar eventuele sancties.

De hiërarchische controle kan bijvoorbeeld blijken uit een rapporteringsplicht over de uitvoering van de taken, sancties die zijn opgenomen in de overeenkomst of negatieve gevolgen.

De controle op zich moet niet effectief worden uitgevoerd. Gewoon de mogelijkheid op zich om controle uit te oefenen is al voldoende om te wijzen op gezag.

Gevolgen schijnzelfstandigheid

Ga je een freelance opticien toch behandelen als een eigen werknemer dan kunnen de gevolgen aanzienlijk voor je zijn. Mocht een rechter bepalen dat het daadwerkelijk over schijnzelfstandigheid gaat, dan wordt de zelfstandige overeenkomst geherkwalificeerd in een arbeidsovereenkomst.

En dat heeft gevolgen op verschillende vlakken:

Arbeidsrechtelijk.
Sociale Zekerheid.
Fiscaal.
Strafrechtelijk.
Sociale Zekerheidsprestaties.

Arbeidsrechtelijk

Als de overeenkomst wordt geherkwalificeerd naar een arbeidsovereenkomst, dan wordt er vanuit gegaan dat dit bij aanvang zo was. En dit kan aanleiding geven tot:

Loonvorderingen.
Vorderingen inzake vakantiegeld.
Verbrekingsvergoedingen.

Sociale Zekerheid

De RSZ zal de betaling vorderen van werkgeversbijdragen en werknemersbijdragen van de opdrachtgever. Naast deze bijdragen zal de RSZ ook volgende vorderen:

Bijdrageopslagen a rato van 10%.
Intresten a rato van 7%.

Fiscaal

De vergoedingen ontvangen door de freelance opticien zullen aanzien worden als loon. Dit heeft tot gevolg dat op deze bezoldigingen bedrijfsvoorheffing verschuldigd is.

Strafrechtelijk

De opdrachtgever (ondertussen werkgever) kan worden vervolgd voor de correctionele rechtbank. De wettelijke voorschriften inzake aangifte en betaling van de sociale zekerheidsbijdragen werden niet nageleefd.

En een sociaalrechtelijk misdrijf wordt bestraft met een mogelijke gevangenisstraf en/of een geldboete.

Sociale Zekerheidsprestaties

De freelance opticien (ondertussen geherkwalificeerd naar werknemer) kan zijn rechten doen gelden op onder andere werkloosheidsvergoedingen, uitkeringen in het kader van de arbeidsongevallenverzekering of de beroepsziekteregeling.

Werken met Freelance Opticiens?

Absoluut! Doen! Ze kunnen een serieuze meerwaarde voor je betekenen en het kan je personeelsprobleem tijdelijk oplossen tot je iemand hebt gevonden die je vast in dienst wenst te nemen.

Hou er enkel rekening mee dat een freelancer een zelfstandige is en dat je haar/hem ook zo dient te behandelen. Let er dus op dat je zeker niet één van onderstaande doet:

Geen enkele verwijzing naar een een gezagsuitoefening door de opdrachtgever op de freelance opticien.
Geen bepalingen rond het opnemen van vakantiedagen.
Geen bepalingen dat de freelance opticien exclusief voor jou werkt.
Verplichte verantwoording bij afwezigheid of arbeidsongeschiktheid.
Geven van bevelen zonder de minste inspraak van de freelance opticien.
…

Geen idee hoeveel het gemiddelde uurtarief is voor een freelance opticien? Hou dan rekening met een gemiddeld tarief tussen € 35 en € 45 per uur (exclusief BTW).